Omschrijving:
Achtergrond
Gedurende het productieproces van papier ontstaan emissies van verschillende stoffen naar lucht en water. De uitstoot naar de lucht kan bestaan uit: stikstofoxiden, zwaveloxiden, kooldioxide, koolmonoxide, formaldehyde en fijn stof. In deze factsheet wordt, in de lijn van het Europees Ecolabel, uitsluitend ingegaan op de luchtemissies op basis van stikstof en zwavel en de emissies naar water, uitgedrukt in CZV of COD. De emissie van CO2 is onderdeel van de factsheet energieverbruik. Emissies naar water betreffen met name organische verbindingen (zoals cellulose en lignine), gemeten als het “Chemisch Zuurstof Verbruik (CZV). Dit is de hoeveelheid zuurstof die wordt verbruikt bij de volledige chemische oxidatie van materie in het afvalwater. De Engelse term “Chemical Oxygen Demand” (COD) wordt hiervoor ook vaak gebruikt. De emissie van NOx en SOx hangt, evenals CO2, ook samen met het energieverbruik. Reductie van het energieverbruik levert dan ook directe winst op.
De emissie van adsorbeerbare organische halogeenverbindingen (AOX) is uit milieuoogpunt ook relevant. Deze verbindingen worden met name gevormd door fabrieken die chloorhoudende bleekchemicaliën gebruiken in het bleekproces van de pulpproductie en het ontinktingsproces. Emissies van deze stoffen, zoals chloor, worden verder beschreven in de factsheet over chloor.
Milieuaspecten
Stikstof- en zwaveloxiden zijn belangrijke veroorzakers van luchtvervuiling. Dit is de reden dat auto’s de laatste jaren zijn voorzien van katalysatoren. Deze stoffen veroorzaken smog en dragen bij aan het broeikaseffect. Stikstofoxiden tasten de ozonlaag aan. Zwaveloxiden veroorzaken bovendien een irriterende geur.
Emissies naar het water kunnen zorgen voor een verhoging van het Chemisch Zuurstof Verbruik (CZV of COD), wat kan leiden tot ‘eutrofiëring’. Eutrofiëring wil zeggen dat er een overmaat aan voedingsstoffen (in feite vervuiling) ontstaat, dat bij afbraak veel zuurstof vergt, waardoor het waterleven verstikt en de biodiversiteit afneemt.
Gezondheidsaspecten
Blootstelling aan stikstof- en zwaveloxiden kan negatieve gezondheidseffecten tot gevolg hebben.
Stikstofdioxide (NO2) dringt door tot in de kleinste vertakkingen van de luchtwegen. Het kan bij hoge concentraties irritatie veroorzaken aan ogen, neus en keel. Bij blootstelling aan lage concentraties stikstofdioxide kan een lagere longfunctie worden waargenomen. Ook een toename van astma-aanvallen en ziekenhuisopnamen en een verhoogde gevoeligheid voor infecties komen voor (RIVM, juni 2009). Zwaveloxiden zijn zeer irriterend voor de huid (brandwonden), de ogen en de luchtwegen.
Huidige stand van zaken
De emissies van NOx en SOx zijn binnen de EU gereguleerd en worden tevens uitvoerig gecontroleerd. NOxen SOx zijn in Nederland gebonden aan emissieplafonds (FOI, 2007). De Nederlandse overheid heeft in 1996 een milieutaakstelling afgesproken met de Nederlandse papier- en kartonindustrie waarvan NOx en SOx en onderdeel zijn. Voor beide stoffen is een emissiereductiepercentage van 90% opgesteld voor 2010 ten opzichte van 1985.
Het CZV/COD is een belangrijk aandachtspunt binnen de papierindustrie en is dus terug te vinden in duurzaamheidsrapportages van papierfabrieken. Verbeteringen van het CZV worden bereikt door middel van verbeterde waterzuivering. CZV is tevens opgenomen in de zogenaamde Paper Profiles, een vorm van milieu-productinformatie voor inkopers van papier.
Keurmerken
| Eis | Eis en verificatie |
| Blaue Engel | Geen eis. |
| EU Ecolabel Kopieerpapier en grafisch papier
Versie: 4 september 2002 |
Eis: Berekening volgens een puntensysteem. Voor iedere parameter moeten de emissies in de lucht en/of het water bij de productie van pulp en papier worden uitgedrukt in punten (hiervoor wordt een rekenmethode gegeven): PCOD < 1,5 punten PS < 1,5 punten PNOx < 1,5 punten PTotaal < 3,0 punten (punten conform berekening EU Ecolabel)Verificatie: De aanvrager moet gedetailleerde berekeningen indienen waaruit blijkt dat aan dit criterium wordt voldaan, alsmede hiermee samenhangende documentatie ter staving die testverslagen moet omvatten waarbij van de volgende testmethoden gebruik wordt gemaakt: COD: ISO 6060; NOx: ISO 11564; S(oxid.): EPA nr. 8; S(red.): EPA nr. 16A; S-gehalte in olie: ISO 8754:1995; S-gehalte in kool: ISO 351. |
| Milieukeur Kantoorpapier
Datum ingang: 1 oktober 2007 |
Eis: Berekening volgens een puntensysteem (punten conform berekening EU Ecolabel), geen van de afzonderlijke waarden mag de 1,5 overschrijden: PCOD < 1,5 punten PS < 1,5 punten PNOx < 1,5 punten PTotaal < 3,0 puntenVerificatie: Technisch dossier 1 en 6. |
| Nordic Swan Paper products
Versie 1.0, 9 oktober 2003 |
Eis: Berekening volgens een puntensysteem (punten conform berekening EU Ecolabel), geen van de afzonderlijke waarden mag de 1,5 overschrijden: PCOD < 1,5 punten PS < 1,5 punten PNOx < 1,5 punten PTotaal < 4,0 puntenVerificatie: Verklaring van de aanvrager met berekening analysemethode, frequentie, naam van het laboratorium en de vraag of het laboratorium voldoet aan de vereisten voor elke emissie tijdens het papier productieproces. |
Verificatiemogelijkheden
De verschillende keurmerken (met uitzondering van Blaue Engel dat geen eis stelt) vereisen dat berekeningen en testrapporten worden overlegd. Hiermee wordt in voldoende mate gewaarborgd dat aan de eisen wordt voldaan.
Ontwikkeling en Innovatie
In de duurzaamheidrapportages van de pulp- en papierindustrie worden reeds de belangrijkste emissies opgenomen. In een convenant met de Nederlandse overheid heeft de Nederlandse pulp- en papierindustrie afgesproken te streven naar een verdere reductie van de emissie van NOx en SO2 .
Eisen duurzaam papier
Uit duurzaamheidsoogpunt ligt het voor de hand om eisen te stellen aan de emissies van NOx en SOx en het COD. De eisen die Milieukeur en het Europees Ecolabel stellen zijn identiek en strenger dan de eis die Nordic Swan stelt (het puntentotaal mag bij Nordic Swan hoger zijn). Wanneer veel belang wordt gehecht aan de emissie van NOx, SOx (lucht) en het COD (water), dan kan het beste bij deze twee keurmerken worden aangesloten.
Wensen duurzaam papier
Voor wat betreft de emissies naar lucht en water zijn geen wensen geïdentificeerd die aanvullend op de eisen uit de bestaande milieukeurmerken kunnen worden gehanteerd bij de inkoop van papier.
Referenties en bibliografie
Belgochlor, 2007, Witboek van chloor. Jules Houtmeijers, Brussel, België. http://www.belgochlor.be/nl/PDF_NL/WITBOEKN.PDF.
Commissie van de Europese Gemeenschappen 2007(a), Beschikking van de commissie van 21 juni 2007 tot wijziging van de Beschikkingen 2001/689/EG, 2002/739/EG, 2002/740/EG, 2002/741/EG en 2002/747/EG met het oog op de verlenging van de geldigheid van de milieucriteria voor de toekenning van de communautaire milieukeur aan bepaalde producten (2007/457/EG).
Commissie van de Europese Gemeenschappen, 2007(b), 2002/741/EG: Beschikking van de Commissie van 4 september 2002 tot vaststelling van de herziene milieucriteria voor de toekenning van de communautaire milieukeur voor kopieerpapier en grafisch papier en tot wijziging van Beschikking 1999/554/EG.
Confederation of European Paper Industry (CEPI), 2007, Sustainability Report 2007, CEPI, Brussels, Belgium, http://www.cepi.org/Objects/1/Files/CEPI%20SR%20FINAL%20WEB.pdf.
Confederation of European Paper Industry (CEPI), 2008, De productie van papier- van hout tot gestreken papier CEPI, Brussels, Belgium, http://www.sappi.com/NR/rdonlyres/0C0CEF57-2684-40F4-8B05-A52022EB619B/0/ThePaperMakingProcessDutch.pdf.
Confederation of European Paper Industry (CEPI), 2008a, Sustainability newsletter, November 2008, Brussels, Belgium.
Der Blauwe Engel, 2006, Basic Criteria for Award of the Environmental Label Recycled Paper RAL-UZ 14. http://www.blauer-engel.de/en/index.php.
European Pollutant Emission Register, undated, http://eper.ec.europa.eu/eper/.
European Recovered Paper Council, 2008, European Declaration on Paper recycling 2006-2010; monitoring report 2007, http://www.intergraf.eu/Content/ContentFolders/PressReleases/2008-09_ERPC_AnnualReport_2007.pdf.
European Recovered Paper Council, CEPI, et al, 2008, European Recovered
Paper Identification System. http://www.recoveredpaper-id.eu/uploads/recovered_paper.pdf.
Facilitaire Organisatie Industrie, 2006, Jaarrapportage 2004 en sommatierapport BMP-3 Papier- en kartonindustrie, www.fo-industrie.nl/aspx/download.aspx?LibCatIdt=00000002&File=fo-988pisommatierapportbmp-3.pdf.
Facilitaire Organisatie Industrie, 2007, Jaarrapportage 2006 en tussentijdse evaluatie Papier- en kartonindustrie, http://www.fo-industrie.nl/aspx/get.aspx?xdl=/views/fo-industrie/xdl/page&ItmIdt=00000139&SitIdt=00000002&VarIdt=00000001.
Facilitaire Organisatie Industrie, 2008, Jaarrapportage 2007 Papier- en kartonindustrie, http://www.fo-industrie.nl/aspx/get.aspx?xdl=/views/fo-industrie/xdl/page&ItmIdt=00000139&SitIdt=00000002&VarIdt=00000001.
Forestplatform, 2007, Forest Based Sector technology platform, A Bio-solution to Climate Change, Final report of the Biorefinery Taskforce to the, Forest-based sector Technology Platform
http://www.forestplatform.org/easydata/customers/ftp/files/New_files/FTP_biorefinery_report_part1.pdf.
Holik, H (ed). 2007. Handbook of paper and board.Ravensburg, Germany: Wiley-VCH Verlag GmbH &Co. KgaA, Weinheim.
Integrated Pollution Prevention and Control (IPPC), 2001, Reference document on best available techniques – pulp and paper manufacture http://ec.europa.eu/environment/ippc/brefs/ppm_bref_1201.pdf.
Intentieverklaring uitvoering milieubeleid papier- en kartonindustrie, Den Haag, 8 maart 1996.
International Agency for Research on Cancer, 2005, Press release 153 ,15/06/2004, http://www.iarc.fr/en/Media-Centre/IARC-Press-Releases/Archives-2006-2004/2004/IARC-classifies-formaldehyde-as-carcinogenic-to-humans.
International Council of Forest and Paper Associations (ICFPA), undated, Sustainability the forest and paper industry- on its way to sustainability, http://www.icfpa.org/issues_statements/issues/sustainability.php.
Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier en karton industrie (VNP), 2004, op weg naar duurzaam ondernemen; Resultaten van acht jaar milieuconvenant voor de Nederlandse papier- en kartonindustrie, http://vnp-online.nl/index.cfm?firm=vnp&fuseaction=show.page&pageid=115.
Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier en karton industrie (VNP), jaartal onbekend, Sappi Maastricht, http://vnp-online.nl/index.cfm?fuseaction=show.page&pageId=1111124.
Nordic Ecolabelling Board, 2001, Regulations for Nordic ecolabelling, http://www.svanen.nu/Default.aspx?tabName=CriteriaDetailEng&menuItemID=7056&pgr=44.
Nordic Ecolabelling Board , 2003, Nordic Ecolabelling of Paper products — Chemical module Version 1.0 9 October 2003, http://www.svanen.nu/Default.aspx?tabName=CriteriaDetailEng&menuItemID=7056&pgr=503.
Nordic Ecolabelling Board, 2008, Ecolabelling of Copy and Printing Paper – Supplementary Module Version 3.1, 15 March 2005 – 30 June 2010, http://www.svanen.nu/Default.aspx?tabName=CriteriaDetailEng&menuItemID=7056&pgr=44.
Stichting Milieukeur, 2007, Certificaatschema kantoorpapier – 1 oktober 2007-1 oktober 2009, http://www.smk.nl/files/certificates/KPSCHEMA_NL6.pdf.